Kabanata 37: Hindi Lahat ng Ina, Ina Sa Panahon
Kinabukasan matapos ang kaarawan ni Jae Ann, tahimik si Ramil habang nagkakape sa terrace. Tinitingnan niya ang mga litrato sa cellphone—yung kuha ng batang masayang kumakain, si KC at Angelique habang sumasayaw, at si Ysay na tahimik lang sa gilid, hawak ang cake.
Ngunit may isa ring kuha na hindi niya matanggal sa isip: si Tentay, nakangisi habang niyayakap si Jae Ann sa harap ng mga kaklase. Parang may pilit. Parang may agaw.
Hindi nagtagal, dumating si Tentay. Pinatuloy naman ito ni Ramil sa labas ng bahay. Doon na sila nag-usap—malayo sa pandinig ng mga bata.
“Ramil,” bungad ni Tentay, “ang lamig mo na yata sa’kin.”
“Hinding hindi ako naging mainit, Tentay,” sagot ni Ramil, diretso ang tingin.
Napakunot ang noo ng babae. “Wala ba talaga akong karapatang magpakita sa anak ko?”
“May karapatan ka,” mahinahon ngunit buo ang boses ni Ramil. “Pero wala kang karapatang guluhin ang isip niya.”
“Guluhin?” Halos matili si Tentay. “Karapatan ko ‘yun, Ramil. Ako ang nanay niya. Hindi si Ysay. Hindi ‘yung babaeng akala mo kung sinong malinis!”
Napatingin si Ramil sa kanya nang matalim.
“Wag mong idamay si Ysay. Hindi siya nagsalita kahapon kahit alam niyang inaagawan mo siya sa harap ng mga taong nagmamahal sa kanya. Wala siyang sinabi. Pero ako—hindi ko kayang hindi magsalita ngayon.”
Nanigas si Tentay, pero hindi siya nagsalita.
“Alam mo bang umiiyak si Jae Ann kagabi?” tuloy ni Ramil. “Hindi dahil masaya siya. Kundi dahil nalito siya. Dahil sa ginawa mo. Hindi mo naintindihan na minsan, ang pagmamahal, hindi pinipilit. Ina ka nga sa dugo, pero sa araw-araw niyang buhay, iba na ang nanay na nakikita niya. At hindi mo puwedeng piliting burahin ‘yun sa isang party lang.”
“Ikaw,” singhal ni Tentay, “ikaw ang pumipigil sa kanya! Nilalayo mo siya sa akin!”
“Hindi ko kailangang gumawa ng gano'n,” mahinahon ngunit matalim ang tono ni Ramil. “Ikaw mismo ang lumalayo sa kanya sa tuwing inuuna mo ang pride mo kaysa kapakanan niya. Hindi ka niya sinusunod dahil pinipigilan ka namin. Hindi ka niya sinusunod kasi alam niyang mas komportable siyang tawaging ‘Mama’ ang taong talagang nandiyan sa tabi niya.”
Nanahimik si Tentay. Ilang saglit, pilit siyang ngumiti at nagsalita.
“Hindi naman ako galit kay Ysay… pero sana naman, marunong siyang lumugar.”
Napailing si Ramil. “Hindi niya kailangang lumugar sa tabi ng isang taong ayaw siyang irespeto. Kahit kailan, hindi ka niya siniraan. Pero ikaw, mula pa noon hanggang ngayon, puro parinig ang dala mo. Puro inggit.”
Huminga siya nang malalim bago muling nagsalita.
“Kung talagang gusto mong mapalapit kay Jae Ann, magsimula ka sa pagiging totoo. Hindi sa pag-aangkin, hindi sa paninira, hindi sa drama. Gusto mo ng pagkakataon? Kumilos ka na parang ina, hindi parang bata.”
At sa unang pagkakataon, hindi sumagot si Tentay.
Tumalikod si Ramil at pumasok ng bahay. Naiwan si Tentay sa labas, hindi malaman kung aalis o maghihintay pa.
Sa loob, nadatnan niya si Ysay sa sala, binuburda ang pangalan ni Jae Ann sa bagong bag.
“Okay ka lang ba?” tanong ni Ramil.
“Hindi siya worth ng sagot,” mahinang sabi ni Ysay. “Mas gusto ko nang iparamdam sa anak natin kung ano ang ibig sabihin ng tunay na ina. Hindi kailangan ng palakpakan, hindi kailangan ng titulong ‘ako ang nanay mo.’”
“Salamat,” tanging sabi ni Ramil, at hinalikan siya sa noo.
Sa katahimikan ng kanilang tahanan, mas malinaw pa sa salitang ‘ina’ ang mga kilos nilang dalawa. Dahil sa puso ni Jae Ann—at ng kanilang buong pamilya—doon naninirahan ang tunay na pagmamahal.
ns216.73.216.239da2
